Mury obronne w Gliwicach
1294/83 z 13.01.1983
Opis
Średniowieczne miejskie mury obronne otaczają gliwicką Starówkę i uznawane są za jedne z najlepiej zachowanych na terenie województwa śląskiego.
Historia murów związana jest z faktem położenia miasta na przecięciu dwóch niezwykle ważnych w ówczesnych czasach szlaków handlowych, które prowadziły z Krakowa do Wrocławia i z Węgier do Moraw. Po ich wybudowaniu, do miasta można się było dostać jedynie przez dwie bramy: Białą zwaną Bytomską (ponieważ leżała od strony Bytomia) oraz Czarną zwaną Raciborską (ponieważ leżała ona od strony Raciborza).
Mury zostały wzniesione z kamienia polnego i łamanego. Ówczesne fortyfikacje miały wysokość 9 m, grubość od 1 m do 1,2 m, obwód 1 125 m. Posiadały również 29 baszt (znacznie wyższych, zakończonych blankami) i opisane powyżej dwie bramy. Miasto poza murami było otoczone fosą i wałami ziemnymi.
Do dzisiaj zachowała się tylko część ówczesnych fortyfikacji (ok. 200 m), między innymi:
- fragment fosy miejskiej oraz ruiny bramy Czarnej (Raciborskiej) odsłonięte przy placu Rzeźniczym, stanowiące otwartą ekspozycję mostu, przedbramia oraz fosy;
- elementy murów przy ulicy Grodowej 1a i 5;
- elementy murów przy ulicy Basztowej 3;
- jeden większy fragment kurtyny z basztą, który został wykorzystany przy renowacji Zamku Piastowskiego, który w latach 50. XX w. został zaadaptowany do pełnienia funkcji muzealnych.
Od kilku lat w Gliwicach planowana jest renowacja murów miejskich, albowiem ich stan jest coraz gorszy. Niestety, z uwagi na brak środków finansowych, realizacja projektu przesuwa się w czasie.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Pierwsza wzmianka o Gliwicach pochodzi z 1276 r., kiedy miasto znajdowało się jeszcze w granicach Polski. W 1289 r. stało się ono odrębnym księstwem, które szybko przeszło pod panowanie czeskiego króla – Wacława II. W XIV w. władzę sprawował tutaj książę gliwicki Siemowit, a samo miasto miało charakter obronny. Posiadało wówczas w związku z tym mury obronne, których fragmenty zachowały się do dnia dzisiejszego oraz budowlę o charakterze rezydencjalno-obronnym – Zamek Piastowski, w którym obecnie mieści się jeden z oddziałów muzeum miejskiego.
Wiek XIV to początek rozwoju gliwickiej gospodarki, któremu sprzyjało położenie Gliwic na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych wiodących z Krakowa do Wrocławia oraz z Węgier do Moraw. Obszar słynął wówczas z hodowli ryb, młynarstwa i uprawy chmielu, która umożliwiała produkcję i sprzedaż piwa. Tradycje browarnicze żyły w Gliwicach jeszcze przez kilka stuleci, aż do wielkich pożarów w XVIII w., które strawiły lokalny browar.
Dynamiczny rozwój miasta został niestety zahamowany przez najazd husytów, którzy po jeszcze zniszczeniu, utworzyli w nim centrum swojego ruchu. Dopiero w 1431 r. Konrad II Oleśnicki podstępem odzyskał Gliwice i przywrócił je na ścieżkę rozwoju. Po śmierci ostatniego z Piastów w 1532 r. miasto przeszło w ręce Habsburgów. I zyskało wówczas zupełnie nowe „zielone” oblicze. Powstały piękne założenia ogrodowe i parkowe, które zajęły miejsce murowanych obwarowań. W 1596 r. Gliwice stały się wolnym miastem królewskim i nadal szybko się rozwijały. Swoją obecnością zaszczycił miasto sam król Jan III Sobieski podczas swojego marszu na Wiedeń.
Kres dobrej passy Gliwic nadszedł w XVIII w. – liczne pożary w dużym stopniu zniszczyły miasto. Ale fakt znajdowania się wówczas pod panowaniem prusko-austriackim uratował je od całkowitej zagłady. Dzięki bowiem nowym władcom w Gliwicach rodził się kapitalizm. W 1796 r. uruchomiono słynącą w całej Europie z odlewów artystycznych i produkcji zbrojeniowej hutę żelaza.
I wojna światowa oznaczała dla miasta konieczność dostosowania się do potrzeb produkcji zbrojeniowej, w związku z czym niektóre zakłady przemysłowe zostały zamknięte.
Po powstaniach śląskich, które miały miejsce w latach 1919–1921, w wyniku przeprowadzonego plebiscytu, Gliwice znalazły się w granicach niemieckich.
II wojna światowa związana jest przede wszystkim z tzw. prowokacją gliwicką, a której pamiątką jest Radiostacja Gliwicka, stanowiąca obecnie jeden z oddziałów Muzeum w Gliwicach.
Źródło: peuk.fiiz.pl
