Dawny spichlerz w Gliwicach
A/198/06 z 11.09.2006
Opis
Obiekt stanowi cenny przykład murowanego spichrza o niewielkich przekształceniach w obrębie wnętrza oraz zachowanym oryginalnym wystrojem elewacji w stylu historyzującym będącym świadectwem historii gospodarczej miasta. Dodatkowo obiekt posiada istotne wartości urbanistyczne jako część zespołu koszarowego, stanowi również udaną adaptację na cele mieszkaniowe projektu Przemo Łukasika oraz Łukasza Zagały nagrodzoną w 2010 r. ,,Superjednostką’’.
Spichrz położony jest w obrębie zespołu budynków koszarowych, w śródmieściu Gliwic przy ulicy Zygmunta Starego. Obiekt usytuowany jest w centralnej części zespołu, na wschód od Placu Grunwaldzkiego na terenie w którym dominuje zabudowa rezydencjonalna. Dziewiętnastowieczny spichlerz powstał w konstrukcji murowanej z cegły pełnej licowanej w stylu historyzmu, bez wyraźnych cech stylowych. Jest to pięciokondygnacyjny budynek wzniesiony na rzucie wydłużonego prostokąta o zwartej bryle, nakrytej dachem dwuspadowym, płaskim. Jego elewacja północno-wschodnia jest trzynastokondygnacyjna i posiada zwieńczone łukowatym nadprożem otwory wejściowe zlokalizowane są w obrębie osi piątej i jedenastej, dodatkowo urozmaicona jest przez pseudoryzality zlokalizowane w obrębie osi piątej i dziesiątej. Elewacja południowo-wschodnia trzynastoosiowa, obecnie trzy osie okienne są przysłonięte w wyniku dostawionych do elewacji trzonów komunikacyjnych o konstrukcji żelbetowej, obłożonej od zewnątrz płytami ze stali, które mieszczą klatki schodowe oraz windy wprowadzone w związku adaptacją obiektu pod funkcje mieszkaniowo-handlowe, o prostokątnych przeszkleniach w obrębie styku z zabytkowym murem. Elewacje boczne (północno-zachodnia i południowo-wschodnia) charakteryzują się analogicznym rozkładem są symetryczne, czteroosiowe za wyjątkiem wtórnego komina zlokalizowanego w obrębie elewacji północno-zachodniej. Uproszczone elementy dekoracyjne, charakterystyczne dla wszystkich elewacji to ceglane gzymsy, zwieńczenie w postaci fryzu schodkowego oraz mur attykowy w obrębie elewacji bocznych. Poszczególne otwory okienne umieszczone są w niszach i posiadają wtórną drewnianą stolarką nawiązującą w układzie szpros do oryginalnej. Wewnątrz znajduje się drewniana konstrukcja słupowa podtrzymująca drewniane stropy w postaci słupów z zastrzałami wspierającymi podciągi, wśród wyposażenia do dzisiaj zachował się jedynie drewniany zsyp do zboża pełniący obecnie funkcje dekoracyjne.
Zabytek jest dostępny od zewnątrz, w obrębie pierwszej kondygnacji znajdują się lokale usługowo-handlowe.
Źródło: zabytek.gov.pl
Historia
Przedmiotowy spichrz stanowi część zespołu budynków koszarowych dawnego pruskiego Urzędu Aprowizacji. Obiekt powstał w pierwszej fazie zabudowy terenu w 1895 r. i pełnił pierwotnie funkcję magazynu zbożowego. Sam zespół rozbudowano w latach 1902-1914 pod kierownictwem Wilhelma Adalberta Otto Kranza, gliwickiego radcy budowlanego, a kolejna rozbudowa miała miejsce niespełna trzydzieści lat później w latach 1940-1944. Na terenie jednostki w czasie II wojny światowej stacjonowali żołnierze niemieccy, natomiast w latach powojennych zarówno wojska polskie jak i radzieckie. W wyniku adaptacji pobliskiego Prezydium Policji na Szpital Wojskowy, spichrz zmienił funkcję i służył jako magazyn przyszpitalny. Część obiektów w obrębie zespołu w latach 90. XX w. przejęło miasto które zlokalizowało na terenie byłych koszarów ułanów sąd okręgowy, a także inne obiekty publiczne jak bibliotekę. Początek XXI w. przyniósł natomiast szereg adaptacji w postaci: domów szeregowych powstałych w obrębie dawnych stajni. Rzeczowy budynek spichlerza zgodnie z projektem Przemo Łukasika oraz Łukasza Zagały przekształcono natomiast w 2009 r. na lofty mieszkalne, a jego najniższą kondygnację przeznaczono na cele usługowo-handlowe, do bryły w obrębię elewacji południowej dobudowano także dwa niezależne trzony mieszczące klatki schodowe.
Źródło: zabytek.gov.pl