Zamek w Dzięgielowie
R/430/54 z 23.07.1954; 142/60 z 27/02/1960; A-267/78 z 25.01.1978
Opis
Zamek został wzniesiony przez rycerza Henryka Czelo z Czechowic, pod koniec XV w. Była to czworoboczna, piętrowa budowla posiadająca arkadowy dziedziniec oraz obronną wieżę. Około przełomu XVI i XVII w. rezydencja przeszła w ręce Adama Wacława z Goczałkowic. W posiadaniu Goczałkowskich zamek znajdowała się aż do 1791 r. Około połowy XVII w. warownia, która ucierpiała wcześniej w czasie wojny trzydziestoletniej, została odbudowana. W kolejnym wieku Goczałkowscy dobudowali do rezydencji skrzydło północne. Z tego okresu pochodzą także kamienne portale z kartuszami herbowymi Szreniawa-Goczałkowskich oraz Odrowąż-Sedlnickich. Pod koniec wieku XVIII zamek przez krótki czas znajdował się w rękach barona Józefa Beess von Chrostin, który sprzedał go zarządzającej dobrami Habsburgów Komorze Cieszyńskiej. Około 1870 r. na zamku, w którym wówczas mieściła się gorzelnia, wybuchł pożar. Podczas odbudowy wyburzono wschodnie skrzydło, a budowla zmieniła swój dawny, renesansowy charakter. Boczne elewacje, zgodnie z ówczesną modą, otrzymały neogotyckie, schodkowe szczyty. Bryła zamku, w której łączą się dziś wielostylowe elementy (gotyckie, późnorenesansowe, barokowe i neogotyckie), składa się z trzech piętrowych skrzydeł otaczających otwarty dziedziniec oraz ze skrzydła czwartego, przylegającego od północy, które jest efektem XVIII-wiecznej rozbudowy rezydencji przez Goczałkowskich. Sień z bramą mieści się w głównym skrzydle zachodnim. Charakterystyczne są portale pochodzące z XVI-XVII w. Po I wojnie światowej zamek, przejęty przez skarb państwa, przeznaczony został na cele mieszkalne. Funkcje te spełniał także w czasach PRL, kiedy to, nieremontowany, ulegał dewastacji. W latach 90-tych stał się własnością prywatną. W rezydencji znajdują się dziś pokoje hotelowe.
Źródło: slaskie.travel
Historia
Zamek został wzniesiony najprawdopodobniej pod koniec XV w. przez ówczesnego właściciela dóbr dzięgielowskich – Jana Czelo z Czechowic. Zbudowano go na planie nieregularnego czworoboku z dziedzińcem w środku. W okresie wojny trzydziestoletniej, w I poł. XVII w. dzięgielowski zamek uległ dużym zniszczeniom, ale został odbudowany. Na jego obecny kształt duży wpływ miała rozbudowa przeprowadzona w XVIII w., która polegała na dodaniu prostokątnego skrzydła od strony północnej, co zmieniło pierwotny charakter czworobocznego obiektu. Tragicznym w skutkach okazał się dla budowli pożar w 1870 r., kiedy to spłonęła cała jego drewniana część.
Położony przy głównej drodze na Słowację, Węgry i Bałkany zamek był niewątpliwie niegdyś niezwykle ważnym miejscem. Pełnił rolę siedziby dostojników, gościł również w swoich murach książąt i wysokich urzędników państwowych.
W pobliżu zamku, od strony północnej, istniała niegdyś wielka stodoła z kamiennymi podporami, w której zamieszkiwało kilka rodzin. Przez mieszkańców Dzięgielowa budynek ten, jak również pobliskie otoczenie, nazywane były „na browarze”, co może sugerować, że właśnie tam znajdowały się pomieszczenia związane z produkcją piwa. Gdy zamek kupiła Komora Cieszyńska, zmieniło się jego znaczenie. W 1793 r. pomieszczenia przeznaczono na mieszkania dla pracowników służby rolnej. Nadal w zamku znajdował się browar oraz gorzelnia, która zresztą stała się bezpośrednią przyczyną pożaru z końca XIX w.
W okresie międzywojennym zamek należał do Skarbu Państwa, a w 1932 r. stał się własnością ks. Karola Kulisza – luterańskiego duchownego, seniora Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP, działacza ruchu społecznościowego oraz polskiego działacza narodowego. Cały czas pełnił funkcje mieszkalne, ale ks. Kulisz zamierzał w nim zorganizować dom starców, uniwersytet ludowy oraz ośrodek wypoczynkowy dla młodzieży ze Śląska. Niestety plany te przekreśli wybuch II wojny światowej. Sam ks. Kulisz zginął w obozie koncentracyjnym w 1940 r.
Po II wojnie światowej dobra dzięgielowskie zostały znacjonalizowane, a sam zamek przeszedł w ręce Skarbu Państwa. Po reformie administracyjnej przekazano go gminie Goleszów. Nie przeprowadzono jednak w nim żadnego poważnego remontu. W latach 60. i 70. mieściła się tutaj m.in. świetlica Związku Młodzieży Wiejskiej.
W 1993 r. zamek zyskał nowego prywatnego właściciela, który przeprowadził niezbędne prace remontowo-renowacyjne, przygotowując obiekt do pełnienia funkcji hotelowych.
Źródło: peuk.fiiz.pl
