Kopalnia Ćwiczebna Muzeum Miejskiego "Sztygarka" w Dąbrowie Górniczej
Opis
Kopalnia Ćwiczebna zlokalizowana jest w południowo-wschodniej części obszaru górniczego dawnej kopalni węgla „Paryż” w Dąbrowie Górniczej, w sąsiedztwie ulic Górniczej i Legionów Polskich. W jej pobliżu, na łagodnym stoku nachylonym w kierunku północno-wschodnim, znajduje się niewielki skwer z pomnikiem Stanisława Staszica. Ponadto, w okolicy Kopalni usytuowany jest kościół p.w. św. Barbary oraz zabudowania Zespołu Szkół Zawodowych im. Stanisława Staszica oraz Muzeum Miejskiego „Sztygarka”.
Kopalnia Ćwiczebna udostępnia dwa pokłady węgła kamiennego (o numeracji górniczej 401 i 402). W wyrobiskach zaprezentowane są maszyny i urządzenia służące do urobku i transportu węgla, takie jak kombajn węglowy, przenośniki, wozy kopalniane.
Wejście do Kopalni usytuowane jest od ulicy Górniczej i zabezpieczone jest bramą metalową. Chodnik o szerokości 2 m i wysokości 2 m wykonany jest z cegły ceramicznej pełnej. Część wejściowa ma długość około 25 m. Idąc dalej przechodzimy przez dwie tamy wykonane z cegły z drzwiami metalowymi. Po przejściu około 60 m napotykamy odgałęzienie w lewo. W chodniku wentylacyjnym znajduje się także podręczny warsztat oraz magazynek.
Dalej droga prowadzi do chodnika, gdzie umiejscowiony jest wentylator przewietrzający kopalnię, typu WLE-500. Chodnikiem południowym dochodzimy do rozgałęzienia, gdzie znajduje się rozdzielnia elektryczna wraz z całym osprzętem (wyłączniki typu KWS, mufy, kable itd.). Chodnik skręca w prawo. Obok umiejscowione są ekspozycje sprzętów górniczych. W odległości około 35 m od odgałęzienia dochodzimy do skrzyżowania chodnika łączącego z Upadową I Północną. W komorze zlokalizowano stanowisko obsługi kołowrotu oraz sam kołowrót. Służy on do wciągania i opuszczania wozów Upadową I Północną. Wymiary chodnika w tym miejscu wynoszą: szerokość 2,8 m, wysokość 2,4 m.
W chodniku przy upadowej I (szerokość 2,25 m, wysokość 2,5 m) zabudowane są dwa wentylatory lutniowe typu WLE-500 wraz z lutniociągiem rozprowadzającym świeże powietrze do innych wyrobisk. Środkiem upadowej (długość około 60 m) przebiegają szyny kolejki o rozstawie 600 mm.
Upadową I Północną dostajemy się na poziom II kopalni. Idąc w lewo w odgałęzieniu umiejscowiony jest agregat hydrauliczny typu HA-60/200, służący do obsługi obudowy zmechanizowanej (jedna sekcja) typu Fazos 17/35/PZ, która jest umieszczona we wnęce oraz jedną sekcję obudowy Fazos 19/32/0z, która także znajduje się we wnęce. Obok stoi ładowarka zasięrzutna typu ŁZK-5p. We wnękach zamocowane są części obudowy podporowej oraz różnego rodzaju stojaki stosowane w obudowach górniczych. W jednej z wnęk zainstalowana jest także obudowa chodnikowa typu ŁP (5 odrzwi) oraz stojaki górnicze typu Valent. W prawym odgałęzieniu chodnika, w stosunku do Upadowej I, umieszczono ekspozycję różnych (5 sztuk) stojaków hydraulicznych oraz 4 sztuki stojaków typu Valent.
W małej komorze jest rozdzielnia elektryczna. W chodniku wykonano obudowę typu V21 (13 sztuk odrzwi), gdzie znajduje się fragment obudowy prostokątnej wykonanej z kształtownika V21 i stojaków typu SN 200C.
W dalszej części chodnika znajduje się ściana wydobywcza, która jest wykonana w wymurówce ceglanej, wzmocnionej żelbetem, o szerokości około 3,8 m i wysokości 1,5-1,8 m. Obudowa składa się z 3 sekcji typu OK1R oraz 3 sekcji typu KM-87. W dalszej części mamy obudowę prostokątną typu SCG podpartą stojakami typu Valent i SN 200C. Ściana wyposażona jest w kombajn górniczy typu KWB-3 oraz przenośnik typu Śląsk. Długość ściany wynosi około 30 m.
Ściana wychodzi na chodnik podścianowy, w którym znajduje się przenośnik zgrzebłowy Skat oraz przenośnik zgrzebłowy typu Grot. Obudowa chodnika składa się z prostek Typu TH podpartych stojakami ociosowymi SN 200C, a środkiem stojakami typu Valent. Z przenośnika typu Grot urobek, poprzez przesyp, dostarczany był na przenośnik taśmowy typu PTG-800 usytuowany w Upadowej II Południowej. W komorze była usytuowana pompa odwadniająca typu P-CC wraz z zestawem służącym do jej uruchomienia. Obecnie odwodnienie odbywa się przy zastosowaniu pompy PW-2B.
Upadową I Północną wychodzimy z powrotem na poziom I Kopalni Ćwiczebnej. Po wyjściu (w prawo) znajduje się rozjazd, gdzie eksponowane są różne typy wozów używanych w Kopalni (wozy na urobek, drzewiarka, wagon do przewozu pracowników). Dalej chodnikiem dochodzimy do rozgałęzienia i wychodzimy sztolnią do wyjścia.
Źródło: http://www.zabytkitechniki.pl/Poi/Pokaz/1706
Historia
Kopalnia ćwiczebna działa w strukturach funkcjonującego od początku XX w. Muzeum Miejskiego. Idea jego powstania zrodziła się w 1912 r. wśród członków nowopowstałego Oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, którzy chcieli utworzyć na terenie Dąbrowy Górniczej placówkę gromadzącą zbiory geologiczne. Inicjatorami tego przedsięwzięcia byli absolwenci Szkoły Górniczej i Hutniczej w Dąbrowie (nazywanej potocznie „Sztygarką”) – Piotr Przesmycki i Adam Piwowar. W ten sposób w mieście powołano do życia Muzeum Geologiczne im. Zygmunta Glogera. Jego siedzibę zlokalizowano w salach resursy. Jego właścicielem było Polskie Towarzystwo Krajoznawcze, a placówka – pomimo, iż powstała poza strukturą szkoły – uważana była za jej część. W związku z tym do muzeum napływały liczne zbiory od byłych i ówczesnych uczniów, a ich opracowaniem i katalogowaniem zajmowali się Przesmycki i Piwowar.
Po reaktywowaniu działalności szkoły w 1919 r., już pod nazwą Państwowa Szkoła Górnicza i Hutnicza im. Staszica, Piwowar zdecydował wskrzesić dawną placówkę muzealną jako pracownię szkolną. Niestety, II wojna światowa przyniosła wielkie straty, zarówno w postaci uszkodzeń budynku szkoły, jak i zniszczenia zbiorów muzealnych.
Mimo to placówkę przywrócono do życia dzięki wielkiemu zaangażowaniu dawnych nauczycieli i uczniów. Wielkie zasługi mieli tutaj przede wszystkim absolwenci „Sztygarki” – E. Ciuk, a następnie S. Szostak i A. Zieliński. W 1966 r. zbiory muzealne zajmowały już pięć sal o łącznej powierzchni 240 m², a 3 tys. eksponatów, pochodzących w większości z Zagłębia Śląsko-Dąbrowskiego i Dolnośląskiego, rozmieszczonych było w 111 gablotach.
W niedługim czasie dąbrowskie Muzeum Geologiczne urosło do rangi jednej z najważniejszych tego typu placówek w Polsce.
W 1986 r. muzeum zmieniło swoją nazwę na Muzeum Geologiczne i Historii „Sztygarki” Zespołu Szkół Zawodowych Węgla Kamiennego im. Staszica. Obecną nazwę nosi zaś od listopada 1997 r.
Źródło: peuk.fiiz.pl