Opis
Najstarszą na ziemiach polskich linię kolejową, łączącą Warszawę z ówczesnym stykiem granic zaboru rosyjskiego, pruskiego i austriackiego, zaczęto budować w roku 1840. Do Częstochowy dotarła po sześciu latach, w listopadzie 1846 roku, a z dniem 1 grudnia rozpoczęła się jej regularna eksploatacja. W następnych dziesięcioleciach kolej się rozbudowała, otwarto nowe linie, a Częstochowa stała się ważnym węzłem kolejowym. Muzeum Historii Kolei w Częstochowie zostało zorganizowane w 2001 roku przez Towarzystwo Przyjaciół Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Ekspozycję muzealną pomieszczono w kilku salach, położonych na pierwszym piętrze drugiego - pod względem wielkości - w Częstochowie dworca, w dzielnicy Stradom. O długiej i bogatej historii polskich kolei świadczy kolekcja tabliczek znamionowych lokomotyw i wagonów, użytkowanych w przeszłości przez Polskie Koleje Państwowe i innych przewoźników. Co ciekawe, wśród dominujących, polskich producentów z Warszawy i Chrzanowa, znajdziemy też tabliczki z innych krajów - na przykład byłej Jugosławii, Rumunii czy Stanów Zjednoczonych. Rzadkim eksponatem jest symulator jazdy elektrowozem. W częstochowskim muzeum zrekonstruowano także pomieszczenie zawiadowcy stacji. Wyposażenie tego wnętrza pochodzi z kilku dworców z terenu Częstochowy i okolic. Muzeum może się ponadto pochwalić bogatymi zbiorami lamp kolejowych (od naftowych i karbidowych począwszy), sprzętu do budowy torowisk, urządzeń łącznościowych, kolejarskich mundurów itp. Wielbicieli historii kolejnictwa z pewnością zainteresują stare fotografie, dokumenty i mapy. Od 19 października 2006 roku Muzeum Historii Kolei znajduje się na trasie Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego.
Kronika Szlakowa
Początki historii kolei na śląsku sięgają Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, zwanej niegdyś Drogą Żelazną Warszawsko-Wiedeńską. Była to pierwsza kolej wybudowana z inicjatywy Polaków na terenie Królestwa Polskiego. Miała ona pomóc w rozwoju kopalni węgla kamiennego, poprawić kondycję hut cynku i żelaza, oraz zmniejszyć koszty transportu. W połowie XIX w. odległość 16 km zdołano przejechać w godzinę i pięć minut - był to ówcześnie rewolucyjny przejazd lokomotywy z pełnym ładunkiem. Sukces tego kursu przyczynił się do szybszego rozwoju kolejnictwa. Do Częstochowy pierwszy pociąg przyjechał 164 lata temu z Warszawy. Był to kurs specjalny dla dostojników. W tym samym roku ruch na odcinku do Częstochowy udostępniono publicznie.
Źródło: http://www.zabytkitechniki.pl/Poi/Pokaz/1701
Historia
Historia Muzeum w Częstochowie jest nierozerwalnie związana z Koleją Warszawsko-Wiedeńską, zwaną niegdyś Drogą Żelazną Warszawsko-Wiedeńską. Była to pierwsza trasa kolejowa wybudowana na terenie Królestwa Polskiego z inicjatywy Polaków, a jej głównym zadaniem było wspieranie rozwoju gospodarczego Królestwa. Niedługo po jej powstaniu, przedsiębiorcy zwrócili uwagę na możliwość optymalizacji przewozów towarów do Prus. Tak w poł. XIX w. powstał pomysł wybudowania połączenia Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej z kolejami pruskimi, który wywołał falę protestów, dyskusji i został ostatecznie parokrotnie odrzucony. W takiej sytuacji w Petersburgu powstało Towarzystwo Drogi Żelaznej Herby - Częstochowa (oparte głównie na kapitale niemieckim), które rozpoczęło starania o koncesję na budowę linii łącznikowej. W 1900 r. car zatwierdził „Ustawę Towarzystwa Drogi Żelaznej Herby - Częstochowa”, zorganizowanego w celu budowy i eksploatacji drogi żelaznej wąskotorowej elektrycznej ogólnego użytku od miasta Herby do miasta Częstochowy guberni Piotrkowskiej, z odgałęzieniami do kopalni żelaza m. Łojki, do huty Blachownia i do zakładów „Towarzystwa Zakładów Mechanicznych Hantke”. Do realizacji projektu przystąpiono w 1901 r., prace trwały jedynie 2 lata. 11 sierpnia 1903 r. oddano do użytku główną linię Częstochowa I - Herby oraz odgałęzienie Ostrowy - Blachownia.
Wybudowana linia była jednotorowa, o prześwicie 1067 mm (jedna tysięczna część wiorsty). Elektryfikacją objęto jedynie teren będący własnością Towarzystwa Zakładów Mechanicznych Hantke (gdzie wykorzystywano kilka lokomotywek elektrycznych niemieckiej produkcji). Pozostała część trasy była obsługiwana trakcją parową. Droga żelazna Herby - Częstochowa dysponowała w początkowym okresie 5 parowozami, 12 wagonami osobowymi i 120 wagonami towarowymi. Na linii powstały następujące stacje i przystanki: na linii głównej – Częstochowa I, Stradom, Gnaszyn, Ostrowy, Herb, przy czym na stacji Stradom rozpoczynało się odgałęzienie do Zakładów Hantke, na którym zlokalizowano dwie stacje – Częstochowa II i Hantke. Stacje znalazły się również na końcach wybudowanych odgałęzień, tj.: Łojki i Blachownia. Całkowita długość wszystkich linii DŻHCz wynosiła 27 wiorst (28,8 km).
Przez prawie cały XX w. znaczenie wybudowanej na początku stulecia linii kolejowej było bardzo duże, obecnie jednak wymaga ona gruntownego remontu.
Źródło: peuk.fiiz.pl