Dawne osiedle robotnicze w Czechowicach-Dziedzicach
Opis
Kolonia domów robotniczych (tzw. „familoki”) leży w najbardziej wysuniętej na północ części miasta, będącej pierwotnie wsią o nazwie Żebracz (Żebracza) i została zbudowana około 1903 r. dla górników i pracowników nadzoru technicznego pobliskiej Kopalni Węgla Kamiennego „Silesia” (dawniej „Gwarectwo Montan”). Pod drugiej stronie ulicy – dawny Dom Robotniczy (1908, ul. Węglowa 85).
Na osiedle składały się 42 jednopiętrowe budynki ceglane, rozplanowane w 5 rzędach tzw. „rajach”, z których jeden przeznaczony był dla urzędników. Osiedle wyposażono w studnie, plac targowy (tzw. kurzy rynek), fryzjernię, sklep, piekarnie, szopki na drewno, węgiel i przydomową hodowlę. W kolonii było 170 dwuizbowych mieszkań. Kopalnia została zbudowana na początku XX wieku. Budowę pierwszego szybu w kopalni (dalej przy ulicy Górniczej) rozpoczęto w 1905 roku, ale rozpoznanie geologiczne związane z poszukiwaniem złóż solanki dla uzdrowiska w Goczałkowicach prowadzono już w XIX wieku. Wydobycie węgla rozpoczęto w 1906 r. W latach 1974 i 1979 miały tu miejsce katastrofy, w których zginęło łącznie 56 górników. Przy kopalni zbudowano m.in. elektrownię, tartak, a nawet ośrodek wypoczynkowo-kulturalny (staw „Kopalniok”) – miejsce obchodów „Dni Morza” organizowanych przez Ligę Morską i Kolonialną po I wojnie światowej przy wybudowanej latarni morskiej (nieistniejącej).
Źródło: szlak.czechowice-dziedzice.pl