Kościół pw. św. Jerzego w Cieszynie

Nr w rejestrze zabytków:
R-204/60 z 02.03.1960; A-236/77 z 14.12.1977

Opis

Kościół zbudowano na przełomie XIV/XV w. na dawnym przedmieściu Frysztackim, wówczas poza murami miasta lokacyjnego. Pierwotnie była to kaplica, która z biegiem lat urosła do rangi kościoła. Świątynia została przebudowana w 1882 r.

Kościół pw. św. Jerzego jest kościołem parafialnym rzymskokatolickiej parafii św. Jerzego położonej w dekanacie Cieszyn diecezji bielsko-żywieckiej. Funkcję kościoła parafialnego pełni od 1980 r.

Świątynia jest budowlą jednonawową, z jednoprzęsłowym, zamkniętym trójbocznie prezbiterium, które zostało przykryte sklepieniem krzyżowo-żebrowym – najmocniej wyeksponowanym gotyckim elementem budowli. Żebra łączą się w kluczu ozdobionym tarczą z orłem piastowskim. Obecne wyposażenie prezbiterium stanowią współczesne figury świętych. Na lewej ścianie prezbiterium znajduje się płyta nagrobna Anny Heinel i jej rodziny. We frontowej ścianie znajduje się dwukondygnacyjna, podzielona gzymsem i fryzem wieża z 1806 r.

Nawę zbudowano na planie zbliżonym do kwadratu i nakryto ją sklepieniem krzyżowo-kolebkowym. Trójprzęsłowy chór otwarty jest do nawy trzema arkadami. Do nawy i do zakrystii prowadzą dwa gotyckie portale ostrołukowe z XV w., ostrołukowe są także okna. Na strychu, nad sklepieniem nawy, jest zachowana fragmentarycznie polichromia gotycka z XV w. Na bocznej ścianie znajduje się figura klęczącego św. Jana Nepomucena z II ćwierci XVIII w.

Przy kościele, za murem, znajdował się cmentarz (czynny do 1901 r.), początkowo dla mieszkańców przytułku, rozszerzony w 1884 r. Pochowani byli na nim m. in. Paweł Stalmach i Karol Miarka (obecnie ich groby znajdują się na cmentarzu komunalnym) oraz piszący po niemiecku poeta Paul Lamatsch von Warnemuende, autor poematu o założeniu Cieszyna z 1840 r. Za kościołem po dzień dzisiejszy spoczywa – zmarły w 1891 r. – ks. bp Franciszek Śniegoń. Cmentarz został przez komunistów zmieniony w park, pozostało po nim jedynie kilka nagrobków w bezpośredniej bliskości kościoła pw. św. Jerzego.

Przed kościołem znajduje się barokowa rzeźba św. Jana Nepomucena wykonana ok. 1740 r.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Historia

Kościół pw. św. Jerzego powstał jako kaplica przy szpitalu – przytułku dla biednych mieszczan, który zgodnie z tradycją ulokowano poza murami miasta. Przytułek powstał zapewne w XIII w., najpóźniej na początku XIV w. istniała przy nim kaplica pw. św. Trójcy i św. Jerzego. Podlegała ona cieszyńskiemu proboszczowi, ale nieruchomością zarządzał mianowany przez magistrat zarządca. Od 1472 r. „szpitalik” utrzymywał się z dochodów w tym celu zakupionej wsi Boguszowice, w 1545 r. otrzymał grunta zniesionego klasztoru franciszkanów. W przytułku przebywało z reguły kilkunastu pensjonariuszy. Przestał on istnieć w 1882 r., zamiast niego oddano do użytku dom starców w Cieszynie.

Sama kaplica od początku XVIII w. funkcjonowała jako kościół filialny św. Jerzego i 10 tysięcy Męczenników. Dzwon poświęcony św. Jerzemu odlano w 1751 r. w Ołomuńcu. Kościół leżał poza miastem, oszczędzały go pożary, zachował więc pierwotne cechy architektoniczne najpełniej ze wszystkich cieszyńskich kościołów. Na początku XIX w. miał trzy ołtarze: główny z rzeźbionym wyobrażeniem Matki Boskiej Boleściwej, nad którym znajdował się obraz św. Jerzego. Boczne zdobiły figury św. Anny oraz św. Jana Nepomucena. W latach 1804–1806 wybudowano przedsionek, nad nim, zamiast starej, drewnianej wieży, wzniesiono murowaną. Kościółek poddawano licznym restauracjom, wystrój wnętrza zmodernizowano w 1972 r. Obecnie ze starego XIX-wiecznego wystroju kościoła w prezbiterium podziwiać można figury: Pietę oraz świętych – Jana Apostoła, Marii Magdaleny, Piotra i Pawła, Jana Nepomucena, Anny oraz patrona kościoła – św. Jerzego.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Data powstania obiektu: XIV/XV w.

Dane teleadresowe

Liburnia 1
43-400 Cieszyn
place
49.7527, 18.6286 Skopiowano do schowka
N49º45'9.72", E18º37'42.96" Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Możliwość zwiedzania
Ogólnodostępny
Wstęp bezpłatny

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.