Kościół Ewangelicko-Augsburski pw. św. Elżbiety w Chorzowie
1201/72 z 20.12.1972
Opis
Kościół pw. św. Elżbiety jest kościołem należącym do ewangelicko-augsburskiej parafii im. dr Marcina Lutra. Jest najstarszą świątynią parafialną położoną na terenie Chorzowa i jednocześnie najstarszym obiektem sakralnym Królewskiej Huty. Kamień węgielny pod jego budowę położono bowiem w listopadzie 1840 r., a dokładnie 4 lata później został poświęcony i nadano mu imię Elżbiety – królowej pruskiej.
Kościół wybudowano na terenie cmentarza wg projektu architekta Augusta Sollera na wzór kościołów alpejskich z dwoma wieżami i charakterystyczną fasadą z portalem w kształcie gotyckiego łuku. Wnętrze kościoła, posiadające 300 miejsc siedzących, posiada wiele elementów dekoracyjnych w drewnie i żeliwie. W nawie ołtarzowej znajduje się fryz maswerkowy pod łukiem tęczowym i maswerki okienne. Ozdobnie wykończony jest balkon, ambona i żeliwna chrzcielnica. W 1854 r. wbudowano w ołtarz obraz z postacią Chrystusa, a w 1880 r. dotychczasowe organy typu pozytyw zastąpiono nowymi firmy Carl Volkmann z Gliwic o trakturze mechanicznej i 16 głosach.
W latach 1976–1982 przeprowadzony został generalny remont kościoła, a w 150-tą rocznicę poświęcenia dokonany został remont organów, odmalowano wnętrza, klatki schodowe, przedsionki, ramy okienne.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Pierwsze nabożeństwa ewangelickie na terenie Chorzowa, a wówczas jeszcze Królewskiej Huty, odbyły się w 1801 r. w sali posiedzeń ówczesnego budynku Urzędu Huty mieszczącego się na terenie huty „Królewska” (obecnie „Kościuszko”). Parę lat później w nowo wybudowanej szkole odbyło się w grudniu 1804 r. poświecenie sali modlitewnej, która do tego celu została przystosowana. To właśnie tutaj, przez blisko czterdzieści lat, zbierali się na wspólne nabożeństwa ewangelicy również z sąsiednich miejscowości. W 1825 r. został poświecony cmentarz, najstarszy w okolicy, który był początkowo wspólny dla obu wyznań: ewangelickiego i katolickiego. Dzięki finansowemu wsparciu króla pruskiego w latach 1840–1844 wzniesiono pierwszy ewangelicki kościół, który został poświęcony 13 listopada 1844 r. – kościół pw. św. Elżbiety.
W latach 1876–1877 wybudowano plebanię (przy ulicy Katowickiej 96), co ostatecznie przesądziło o niezależności parafii, która wcześniej odłączona została od Tarnowskich Gór, a potem od Bytomia. Około 1854 r. zostały wybudowane dwa budynki szkolne (rozebrane w 1970 r.), a w 1864 r. przy ulicy Piotra otwarto szkołę, która od 1870 r. pełniła rolę ewangelickiej publicznej szkoły gminnej (szkoła istnieje do dzisiaj).
Z okazji 400. rocznicy urodzin ks. dr M. Lutra rozpoczęto budowę sierocińca, który został otwarty w 1884 r. (po wojnie w tym budynku mieścił się Dom Pomocy Społecznej dla dzieci z upośledzeniem umysłowym).
W II poł. XIX w. parafia chorzowska ciągle powiększała się, a dotychczasowy kościół nie mógł już pomieścić wszystkich wiernych. Podjęto więc starania i wkrótce rozpoczęto budowę drugiego kościoła w centrum miasta. Kamień węgielny położono w 1897 r., a poświęcenie odbyło się w dniu urodzin ks. dr M. Lutra, 10 listopada 1898 r., którego imię nadano kościołowi.
W archiwum parafialnym zachowały się plany budowy sali parafialnej i probostwa przy nowym kościele, jednak wojna przeszkodziła realizacji tych planów. Dzięki uchwale Rady Miasta Chorzowa doszło we wrześniu 1997 r. do zmiany lokalizacji probostwa z budynku przy ulicy Katowickiej 96 na ulicę Dąbrowskiego 22. Nowa siedziba umożliwia lepsze zespolenie w funkcjonowaniu parafii, jak i w powiązaniu z parafialnym kościołem.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Uwagi
Kościół pw. św. Elżbiety jest świątynią ogólnodostępną. Z uwagi jednak na fakt, iż msze św. nie są w nim odprawiane codziennie, w sprawie jego zwiedzania najlepiej jest się kontaktować z kancelarią parafii im. Marcina Lutra.