Opis
Postument: Podstawa jednoczęściowa, sześcienna, lekkim skosem zwęża się w cokół. Cokół niezbyt wysoki z figurą na froncie. Pod figurą inskrypcja napisana niewprawną ręką: Jezu oddal od nas cholerę morową jakoś Chełm karał w tym roku tą Karą
. Dalsza część inskrypcji (dziś niemal niewidoczna) znajduje się na tylnej stronie cokołu. Brzmiała ona: Łysa góra przedtym teraz jesteś smutną bo nam przypominasz tę plagę okrutną
. Na boku cokołu napis fundacyjny: Za staraniem na ten czas Wójtem będącego Wojciecha Mockows(k)iego złożyli miłosierni Obywatele Chełmscy 1831
. Gzyms cokołu w postaci kwadratowej płytki od dołu profilowanej.
Figury: Figura Matki Bożej – płaskorzeźba na froncie cokołu. Maria stoi na stopniu trójkątnie zwężającym się ku dołowi. Postać stoi prosto, z rękami skrzyżowanymi na piersiach.
Krzyż: Krzyż na lekko zwężającej się ku górze stopce. Na jej froncie czaszka Adama. Krzyż prosty, z małą figurką Chrystusa. Na szczycie górnej belki kwadratowy kartusz INRI z napisem w pionie.
Otoczenie: Krzyż stoi na wschodnim zboczu Smutnej Góry, w towarzystwie dwóch małych krzyży – kamiennego i metalowego. Od drogi biegnącej poniżej prowadzą do niego wysokie schody. W pobliżu krzyża dwie tablice położone w trakcie remontu krzyża w 1998 r. – jedna upamiętniająca ofiary cholery, druga upamiętniająca remont. Na prawo od krzyża nowa tablica informacyjna, która zastąpiła wcześniejszą, zdewastowaną.
Uwagi: Krzyż stoi w miejscu pochówku ofiar cholery panującej w Chełmie od 1831 r. Wówczas wzniesienie nazwano Smutną Górą, a na cmentarzu postawiono krzyż choleryczny. Epidemia skończyła się w 1836 r.
Źródło: przydrozne.eu
