Pałac w Chałupkach
A/342/58 z 12.05.1958
Opis
Określenie zamek wiernie oddaje pierwotny charakter tego obiektu, który z uwagi na swoje położenie spełniał funkcje obronne i otoczony był fosą. Współcześnie bardziej trafne jest określanie tego obiektu mianem pałacu, którym budowla obronna stała się na przełomie XVIII i XIX w. za sprawą ówczesnych właścicieli – rodu Henckel von Donnersmarck. Pałac wzniesiono na planie prostokąta i przykryto dachem mansardowym. Od strony północno-zachodniej przylega do niego wieża nakryta kopułą. Przy obiekcie zachowały się do dnia dzisiejszego ślady dawnych fortyfikacji bastionowych, dobrze zarysowane w części południowo-zachodniej, oraz zarys fosy, szczególnie wyraźny po stronie północnej i zachodniej. Nad wejściem do obiektu widnieje kartusz herbowy Rothschildów.
Obecnie w pałacu mieści się hotel i restauracja „Zamek”, słynące nie tylko z wysokiego poziomu obsługi, ale przede wszystkim z organizacji wesel w stylu rycerskim. Jest to także doskonałe miejsce na zorganizowanie konferencji czy seminarium, jak również spotkania rodzinnego czy biznesowego. Położenie pałacu czyni go ponadto doskonałą bazą wypadową do zwiedzania gminy Krzyżanowice i jej okolic, a atrakcji tutaj nie brakuje.
Zabytkowy obiekt otacza piękne założenie parkowe stworzone jeszcze przez Donnersmarcków. Dominują w nim aleje jesionowe, okazałe lipy i kasztanowce oraz rabaty róż.
Pałac w Chałupkach stanowi piękny przykład średniowiecznej budowli, która przetrwała do czasów współczesnych i jest – dzięki przeprowadzonym pracom renowacyjnym i adaptacyjnym – nadal wykorzystywana.
Źródło: peuk.fiiz.pl
Historia
Na miejscu dzisiejszego pałacu w Chałupkach wznosił się w średniowieczu drewniany gród obronny. Strzegł on brodu na Odrze. Było to ważne miejsce. Tędy wiódł bowiem szlak handlowy z południa Europy na Bałtyk. W 1373 r., w dokumencie wystawionym przez księcia opolskiego Jana dla rycerza Pasko wymieniany jest zamek w Chałupkach. Była to jeszcze wtedy prawdopodobnie budowla drewniana.
Dopiero w XVI w. wzniesiono w tym miejscu niewielki murowany zamek. Został on w 1682 r. rozbudowany. Obecna bryła zamku pochodzi głównie z tego właśnie okresu. W XVIII/XIX w. nastąpiła przebudowa zamku.
Chałupki były w tym okresie przedmieściem, leżącej po drugiej stronie Odry, stolicy państwa stanowego Bogumina. W chwili, gdy tereny te dostały się pod pruskie panowanie, ta właśnie część Bogumina (Chałupki) otrzymała nazwę Pruski Bogumin. Podobną nazwę otrzymał zamek - Pruski Zamek.
Piętrowy pałac położony w dolinie Odry powstał na rzucie prostokąta. W narożniku północno-wschodnim znajduje się cylindryczna baszta. Z kolei przy części wschodniej elewacji tylnej znajduje się część budynku wysunięta z elewacji ku przodowi. Ryzalit, ten tworzy organiczną całość z pozostałą częścią budowli. Natomiast przy części zachodniej tejże elewacji znajduje się nowsza przybudówka. W przybudówce na wysokości piętra wykonano taras.
Ponad gzymsem, nad portalem w elewacji frontowej widnieje płyta żeliwna z herbem Rotszyldów.
Obok zamku widoczne są dość wyraźne zarysy dawnej fosy. Wokół widoczne są ponadto ślady fortyfikacji bastionowych, które niemalże w całości zlikwidowano w XIX w. podczas zakładania parku krajobrazowego. W parku zachowały się okazy starodrzewia. Do zamku wiedzie grobla dojazdowa wzniesiona nad fosą. W latach powojennych obiekt ulegał stopniowej dewastacji. Obecnie zamek jest własnością prywatną, mieści się w nim hotel i restauracja.
Historia rodu
Protoplasta rodu - żyd Mayer Amschel (ur. 1744 - zm. 1812 r.) w swoim rodzinnym Frankfurcie nad Menem w 1766 roku założył dom handlowy. Był doradcą finansowym landgrafa Hesji. Posiadał pięciu synów, którzy za przykładem ojca zajęli się działalnością bankierską i zakładali oddziały swojej firmy we wszystkich stolicach państw Europy zachodniej. W początkach XIX wieku otrzymali tytuł baronów.
Jeden z synów Mayera Amschela - Natan Mayer baron von Rotschild (ur. 1777 - zm. 1836 r. założył w 1804 roku bank w Londynie i uzyskał obywatelstwo brytyjskie. Jego syn - Lionel Nathan baron de Rotschild (ur. 1808 - zm. 1879 r.) był pierwszym posłem pochodzenia żydowskiego w Wielkiej Brytanii.
Rodzina Rotschildów należała do najbogatszych rodzin na świecie i nazwisko „Rotschild” w XIX i w pierwszej połowie XX wieku stało się synonimem człowieka niezmiernie bogatego.
Posiadali majątki na terenie całej Europy, na Śląsku na pograniczu niemiecko-austriackim i później niemiecko-czeskim m. in. Chałupki i Šilheřovice.
Herb rodu Rotschiidów
Herb umieszczony nad portalem zamku w Chałupkach posiada tarczę czteropolową z tarczą sercową.
Na tarczy sercowej umieszczona została okrągła tarcza bojowa z dziobem tzw. „umbo”. W polu pierwszym umieszczony został orzeł bez korony. W polu drugim i trzecim ręka zgięta w łokciu, trzymająca trzy skrzyżowane strzały. W polu czwartym kroczący na tylnych łapach lew.
Nad tarczą znajduje się francuska korona baronowska.
Klejnot składa się z trzech figur heraldycznych: prawa - pomiędzy bawolimi rogami sześcioramienna gwiazda, środkowa - orzeł, lewa - trzy strusie pióra. Tarczę herbową podtrzymującą trzymacze: prawy - lew, lewy - jednorożec.
Źródło: Emmerling Danuta, Górnośląskie zamki i pałace, 1999.
Literatura
- Emmerling Danuta, Górnośląskie zamki i pałace, 1999.
