Pałac w Chałupkach

Nr w rejestrze zabytków:
A/342/58 z 12.05.1958

Opis

Pochodzący z XIV w., przebudowany w stylu barokowym na przełomie XVIII i XIX w. pałac (zwany również zamkiem) spełniał kiedyś funkcje obronne. Wokół budowli zachował się założony w XIX w. park z pięknym drzewostanem. Obecnie pełni funkcje hotelarskie.

Określenie zamek wiernie oddaje pierwotny charakter tego obiektu, który z uwagi na swoje położenie spełniał funkcje obronne i otoczony był fosą. Współcześnie bardziej trafne jest określanie tego obiektu mianem pałacu, którym budowla obronna stała się na przełomie XVIII i XIX w. za sprawą ówczesnych właścicieli – rodu Henckel von Donnersmarck. Pałac wzniesiono na planie prostokąta i przykryto dachem mansardowym. Od strony północno-zachodniej przylega do niego wieża nakryta kopułą. Przy obiekcie zachowały się do dnia dzisiejszego ślady dawnych fortyfikacji bastionowych, dobrze zarysowane w części południowo-zachodniej, oraz zarys fosy, szczególnie wyraźny po stronie północnej i zachodniej. Nad wejściem do obiektu widnieje kartusz herbowy Rothschildów.

Obecnie w pałacu mieści się hotel i restauracja „Zamek”, słynące nie tylko z wysokiego poziomu obsługi, ale przede wszystkim z organizacji wesel w stylu rycerskim. Jest to także doskonałe miejsce na zorganizowanie konferencji czy seminarium, jak również spotkania rodzinnego czy biznesowego. Położenie pałacu czyni go ponadto doskonałą bazą wypadową do zwiedzania gminy Krzyżanowice i jej okolic, a atrakcji tutaj nie brakuje.

Zabytkowy obiekt otacza piękne założenie parkowe stworzone jeszcze przez Donnersmarcków. Dominują w nim aleje jesionowe, okazałe lipy i kasztanowce oraz rabaty róż.

Pałac w Chałupkach stanowi piękny przykład średniowiecznej budowli, która przetrwała do czasów współczesnych i jest – dzięki przeprowadzonym pracom renowacyjnym i adaptacyjnym – nadal wykorzystywana.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Historia

Na miejscu dzisiejszego pałacu w Chałupkach wznosił się w średniowieczu drewniany gród obronny. Strzegł on brodu na Odrze. Było to ważne miejsce. Tędy wiódł bowiem szlak handlowy z południa Europy na Bałtyk. W 1373 r., w dokumencie wystawionym przez księcia opolskiego Jana dla rycerza Pasko wymieniany jest zamek w Chałupkach. Była to jeszcze wtedy prawdopodobnie budowla drewniana.

Dopiero w XVI w. wzniesiono w tym miejscu niewielki murowany zamek. Został on w 1682 r. rozbudowany. Obecna bryła zamku pochodzi głównie z tego właśnie okresu. W XVIII/XIX w. nastąpiła przebudowa zamku.

Chałupki były w tym okresie przedmieściem, leżącej po drugiej stronie Odry, stolicy państwa stanowego Bogumina. W chwili, gdy tereny te dostały się pod pruskie panowanie, ta właśnie część Bogumina (Chałupki) otrzymała nazwę Pruski Bogumin. Podobną nazwę otrzymał zamek - Pruski Zamek.

Piętrowy pałac położony w dolinie Odry powstał na rzucie prostokąta. W narożniku północno-wschodnim znajduje się cylindryczna baszta. Z kolei przy części wschodniej elewacji tylnej znajduje się część budynku wysunięta z elewacji ku przodowi. Ryzalit, ten tworzy organiczną całość z pozostałą częścią budowli. Natomiast przy części zachodniej tejże elewacji znajduje się nowsza przybudówka. W przybudówce na wysokości piętra wykonano taras.

Ponad gzymsem, nad portalem w elewacji frontowej widnieje płyta żeliwna z herbem Rotszyldów.

Obok zamku widoczne są dość wyraźne zarysy dawnej fosy. Wokół widoczne są ponadto ślady fortyfikacji bastionowych, które niemalże w całości zlikwidowano w XIX w. podczas zakładania parku krajobrazowego. W parku zachowały się okazy starodrzewia. Do zamku wiedzie grobla dojazdowa wzniesiona nad fosą. W latach powojennych obiekt ulegał stopniowej dewastacji. Obecnie zamek jest własnością prywatną, mieści się w nim hotel i restauracja.

Historia rodu

Protoplasta rodu - żyd Mayer Amschel (ur. 1744 - zm. 1812 r.) w swoim rodzinnym Frankfurcie nad Menem w 1766 roku założył dom handlowy. Był doradcą finansowym landgrafa Hesji. Posiadał pięciu synów, którzy za przykładem ojca zajęli się działalnością bankierską i zakładali oddziały swojej firmy we wszystkich stolicach państw Europy zachodniej. W początkach XIX wieku otrzymali tytuł baronów.

Jeden z synów Mayera Amschela - Natan Mayer baron von Rotschild (ur. 1777 - zm. 1836 r. założył w 1804 roku bank w Londynie i uzyskał obywatelstwo brytyjskie. Jego syn - Lionel Nathan baron de Rotschild (ur. 1808 - zm. 1879 r.) był pierwszym posłem pochodzenia żydowskiego w Wielkiej Brytanii.

Rodzina Rotschildów należała do najbogatszych rodzin na świecie i nazwisko „Rotschild” w XIX i w pierwszej połowie XX wieku stało się synonimem człowieka niezmiernie bogatego.

Posiadali majątki na terenie całej Europy, na Śląsku na pograniczu niemiecko-austriackim i później niemiecko-czeskim m. in. Chałupki i Šilheřovice.

Herb rodu Rotschiidów

Herb umieszczony nad portalem zamku w Chałupkach posiada tarczę czteropolową z tarczą sercową.

Na tarczy sercowej umieszczona została okrągła tarcza bojowa z dziobem tzw. „umbo”. W polu pierwszym umieszczony został orzeł bez korony. W polu drugim i trzecim ręka zgięta w łokciu, trzymająca trzy skrzyżowane strzały. W polu czwartym kroczący na tylnych łapach lew.

Nad tarczą znajduje się francuska korona baronowska.

Klejnot składa się z trzech figur heraldycznych: prawa - pomiędzy bawolimi rogami sześcioramienna gwiazda, środkowa - orzeł, lewa - trzy strusie pióra. Tarczę herbową podtrzymującą trzymacze: prawy - lew, lewy - jednorożec.

Źródło: Emmerling Danuta, Górnośląskie zamki i pałace, 1999.

Literatura

  1. Emmerling Danuta, Górnośląskie zamki i pałace, 1999.
Aktualna funkcja: Hotel Zamek Chałupki
Data powstania obiektu: XIV w.

Dane teleadresowe

Bogumińska 30
47-460 Chałupki
Tel.: (+48) 32 419 69 44
place
49.920739, 18.323704 Skopiowano do schowka
N49º55'14.66", E18º19'25.334" Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Wstęp płatny
Kawiarnia/bistro
Noclegi
Parking
Restauracja
Toaleta
Ogólnodostępny

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.