Opis
Jeszcze w pierwszych dziesięcioleciach XIX wieku sądownictwo na Śląsku pod panowaniem niemieckim było podzielone na sądy powszechne i sądy patrymonialne (sprawowane przez panów nad poddanymi). Dopiero w 1849 roku kompetencje tych ostatnich przejęły trzyinstancyjne sądy powszechne. Pierwszą instancję stanowiły sądy powiatowe i miejskie, następną apelacyjne, wreszcie najwyższą instancją był berliński Najwyższy Trybunał Rzeszy.
Sąd Rejonowy w Bytomiu powołano do istnienia już w 1849 roku. Funkcjonowały przy nim wydziały karny i cywilny, a także prokurator i adwokatura. W 1857 roku przeniesiono do Bytomia więzienie z Tarnowskich Gór, a pięć lat później doszło do połączenia miejscowego sądu z sądem przysięgłych z Gliwic, który rozpatrywał cięższe przypadki spraw karnych. Tak rozbudowane funkcje sądownicze, skupione w Bytomiu, wymusiły budowę odpowiednich siedzib i więzienia.
Przygotowanie projektów budynków powierzono znanemu bytomskiemu architektowi, Paulowi Jackischowi. Na miejsce budowy wybrano działki na ówczesnych zachodnich krańcach miasta. Współcześnie to fragment centrum, wydzielony placem T. Kościuszki i ulicą Piekarską oraz ulicami Sądową, Wrocławską i Powstańców Warszawskich. Sąsiadujące ze sobą gmachy sądu i więzienia wzniesiono w latach 1858-62. Wymurowano je z cegły, w stylu neogotyckim.
Do dziś w niezmienionym kształcie przetrwał zespół więzienny. Składa się na niego kilka obiektów. Gmach główny postawiono na rzucie litery L; posiada on cylindryczną basztę narożną. Ponadto w skład zespołu wchodzą budynki administracji i szpitala więziennego. Inny był los gmachów sądu. W 1894 roku, po wyburzeniu neogotyckich zabudowań, przystąpiono do wznoszenia większego budynku, w stylu neorenesansu północnego. Sad Rejonowy posadowiono na planie litery T i nadano niezwykle wyrafinowaną formę. W elewacji frontowej uwagę przykuwa centralny ryzalit z zaokrąglonymi szczytami. Wewnątrz duże wrażenie wywiera zadaszony dziedziniec z obiegającymi go krużgankami.
Źródło: slaskie.travel
