Teatr Polski w Bielsku-Białej
A-459/86 z 27.10.1986
Opis
Teatr Polski w Bielsku-Białej – założony w 1890 teatr dramatyczny, znajdujący się w Bielsku-Białej, w zabytkowym gmachu w centrum miasta, na historycznym Dolnym Przedmieściu, przy ul. 1 Maja.
Gmach Teatru Polskiego został wzniesiony w latach 1889–1890 według projektu wiedeńskiego architekta Emila von Förstera w stylu eklektycznym z przewagą neoklasycyzmu i neobaroku, z wykorzystaniem motywu rzymskiego łuku triumfalnego na fasadzie ozdobionej ponadto posągami Apolla oraz muz: Melpomeny i Talii.
Teatr w swoim kształcie, zgodnie z założeniem Förstera, przypomina Operę Wiedeńską i Teatr Narodowy w Budapeszcie. Do dziś zachowała się kurtyna z 1890 przedstawiająca Taniec Nimf, wykonana w pracowni Franciszka Rottonary.
W latach 1904–1905 nastąpiła przebudowa według projektu biura projektowego Fellner & Helmer w Wiedniu.
W kwietniu 2008 zakończył się generalny remont elewacji teatru, wraz z konserwacją wszystkich rzeźb, iluminacją, a także wymianą poszycia dachowego. Budynek zyskał również nową, obrotową scenę, klimatyzację i nowe oświetlenie, a piwnicę zaadaptowano na kawiarnię.
Przed budynkiem teatru znajduje się replika zabytkowej fontanny z 1895, podarowanej miastu przez budowniczych bielskich wodociągów.
Źródło: wikipedia.pl
Historia
Teatr Miejski w Bielsku (1890–1945)
Początki teatru w Bielsku-Białej sięgają drugiej połowy XIX wieku – reprezentacyjny teatr miejski miał być wizytówką nowoczesnych i szybko rozwijających się ośrodków miejskich, jakimi były Bielsko i, w mniejszym stopniu, Biała. Tradycje teatralne miasta są jednak jeszcze starsze, ponieważ pierwsza prywatna scena Daniela Eisenberga powstała już w 1791.
W 1887 powołano Komitet Budowy Teatru, który 1 stycznia 1888 zaapelował do mieszkańców Bielska, Białej i Lipnika o udział w dobrowolnej zbiórce pieniędzy na ten cel. Zbiórka przyniosła znakomite efekty (uczestniczyli w niej zarówno bogaci fabrykanci, jak i zwykli obywatele).
W obecnym eklektycznym gmachu przy dzisiejszej ul. 1 Maja Teatr Miejski w Bielsku otworzył swe podwoje 30 września 1890. Pierwszym przedstawieniem Sen nocy letniej Williama Szekspira.
Początkowo w teatrze działała wyłącznie zawodowa scena niemiecka. Dopiero w 1921 polscy działacze założyli Towarzystwo Teatru Polskiego, które amatorsko przygotowywało własne spektakle, a także zapraszało polskie przedstawienia z innych miast. W 1934 TTP uzyskało dostęp do sceny Teatru Miejskiego i odtąd trzy dni w tygodniu przeznaczone były na polskie przedstawienia, a w 1938 otrzymało pozwolenie od MSW na prowadzenie „stałego przedsiębiorstwa teatralnego dramatycznego i operetkowego w gmachu Teatru Miejskiego w Bielsku”. Plany stworzenia w Bielsku polskiego teatru pokrzyżowała II wojna światowa.
Teatr Miejski w Bielsku uważany był za jedną z najlepszych scen prowincjonalnych Austro-Węgier, a w okresie międzywojennym był jedyną w Polsce zawodową sceną niemiecką, niezmiennie zachowując wysoki poziom. Członkami bielskiego zespołu byli m.in. Karl Gutmann czy Viktor Stiasny, a gościnnie występowały największe sławy teatrów austriackich, a później niemieckich oraz (dzięki staraniom TTP) polskich.
Teatr Polski w Bielsku-Białej (od 1945)
Członkowie przedwojennego Towarzystwa Teatru Polskiego reaktywowali scenę w czerwcu 1945, wystawiając Krakowiaków i górali Jana Kamińskiego, jednak pierwsza premiera „Teatru Polskiego” („Pan Jowialski” Aleksandra Fredry) odbyła się 18 października 1945 w Cieszynie. Stało się tak dlatego, iż twórca powojennego Teatru Polskiego, Stanisław Kwiatkowski, zamierzał bazą teatru zrobić Cieszyn ze sceną filialną w Bielsku. Jednak ze względu na niekorzystną sytuację polityczną (granica na Olzie) i problemy lokalowe, to cieszyński teatr, aż do lat 90. XX wieku, stał się filią Teatru Polskiego w Bielsku-Białej.
Mimo skromnych możliwości finansowych, bielsko-cieszyński teatr uważany był, m.in. przez Leona Schilerra, za jedną z sześciu najlepszych scen w kraju. Być może dlatego został upaństwowiony już w 1949.
W okresie powojennym zaczął się czas budowania solidnego teatru skupionego na pracy dla lokalnej publiczności, niekiedy realizującego przedsięwzięcia o randze ogólnopolskiej (np. Dziady w reż. M. Górkiewicza w 1965 czy Jeremiasz Karola Wojtyły wystawiony w przeddzień stanu wojennego).
Źródło: wikipedia.pl
