Stare Miasto w Bielsku-Białej

Nr w rejestrze zabytków:
R.392/53 z 14/03/1953

Opis

Stare Miasto jest kolebką dawnego Bielska, które zostało zbudowane w XIII w. na Wzgórzu Miejskim. Ślady jego długiej historii widoczne są zarówno w murach obronnych, jak i pięknych zabudowaniach rynku nadal zachwycających swoją architekturą.

Centralna część Bielska-Białej – Wzgórze Miejskie – to teren, wokół którego rozwinęło się niegdyś to jakże piękne dzisiaj miasto. Jego najważniejszą częścią jest oczywiście rynek z wybiegającymi z jego narożników prostopadłymi uliczkami, które tworzą układ urbanistyczny typowy dla śląskich miast lokowanych na prawie magdeburskim.

Do czasu pożarów z 1659 i 1664 r., które doszczętnie spaliły Bielsko, miasto miało zabudowę wyłącznie drewnianą (z wyjątkiem zamku i kościoła). Dopiero w XVII w. zaczęto stawiać murowane kamienice, które także spłonęły, m.in. w 1808 i 1836 r.

Mimo pożarów, Stare Miasto zachowało swój średniowieczny układ urbanistyczny. Rynek od początku dziejów miasta stanowił jego centrum administracyjno-gospodarczo-kulturalne. Jego obecny układ odnosi się do pierwotnych układów lokacyjnych miasta pochodzących z XIII i XIV w. W rynku znajdowały się najważniejsze budowle – ratusz, waga miejska oraz ławy kupieckie, a także studnia i pręgierz. Oczywiście, obiekty te nie zachowały się do dnia dzisiejszego – jedynym obiektem, którego relikty udało się odnaleźć jest średniowieczny ratusz. Z czasów nowożytnych odkryto natomiast budynek w zachodniej części rynku, uważany za wagę miejską, w partii centralnej drewniany zbiornik z XVI w. oraz studnię z kamienną cembrowiną z XVII w. W trakcie badań archeologicznych udało się również odkryć relikty podziemnej partii XVIII-wiecznego rezerwuaru wodnego oraz pozostałości dawnego, drewnianego wodociągu miejskiego.

Już w I poł. XIV w. miasto było otoczone murami obronnymi z kamienia łamanego wzmocnionymi przez palisady, baszty i trzy bramy:

  • dolną (obecna wieża zamkowa) – wzniesioną w I poł. XIV w. w postaci wieży z ostrołukowym przejazdem pośrodku, poprzedzonym fosą i zwodzonym mostem;

  • górną – której relikty zachowały się u zbiegu ulic: Piwowarskiej, Waryńskiego, Św. Trójcy i Sobieskiego;

  • od strony pastwiska północnego (ul. Kręta) – mająca kształt czworokątnej baszty pełniącej rolę furty miejskiej z otworem bramnym usytuowanym prostopadle do wylotu ulicy Międzuchowej prowadzącej od strony rynku.

Fortyfikacje miały długość ok. 800 m i wykorzystywały naturalne właściwości wzgórza. Ich powstanie wiązać należy z podziałem pierwotnego Księstwa Cieszyńskiego ok. 1316 r. na właściwe Księstwo Cieszyńskie i Księstwo Oświęcimskie z granicą na rzece Białej. Relikty fragmentów murów wewnętrznych zostały odsłonięte w wielu miejscach starówki, z wyjątkiem placu św. Mikołaja.

W XVI w. mury zostały poddane rozbudowie – po 1521 r. wzniesiono drugą linię murów (zewnętrznych) w odległości ok. 5–10 m od wewnętrznych. Ich wschodni fragment, znajdujący się wzdłuż wschodniej skarpy Zamku Sułkowskich, zachował się do 1889 r. Rozbudowane fortyfikacje, stworzone z myślą o obronie miasta przed niebezpieczeństwem tureckim, nie obroniły jednak mieszkańców przed napadem Szwedów w 1645 r. W czasie pożaru miasta w 1659 r. zostały poważnie uszkodzone, niemniej odbudowano je i do poł. XVIII w. spełniały swą rolę. Później częściowo je rozebrano, a częściowo zabudowano, podobnie jak to się stało ze starymi fortyfikacjami w innych miastach austriackich.

Aż do XIX w. Stare Miasto było centrum gospodarczym, administracyjnym i kulturalnym Bielska. W tym stuleciu życie miasta zaczęło się przenosić na Dolne Przedmieście (szczególnie po 1890 r.). Po II wojnie światowej rynek przerobiono na skwer, a cała starówka stała się zaniedbaną dzielnicą antykwariatów i kafejek. Dopiero dzięki programowi rewitalizacji Starego Miasta, rozpoczętemu w 2003 r., starówce został przywrócony dawny blask oraz funkcja kulturalnego centrum Bielska-Białej. Kluczowe obiekty zabytkowe bialskiej starówki to: Zamek Książąt Sułkowskich, katedra pw. św. Mikołaja, rynek z pomnikiem św. Jana Nepomucena, fontanną, reliktami dawnej wagi miejskiej i studni oraz kamienicami z podcieniami, a także pozostałości murów miejskich.

Źródło: peuk.fiiz.pl

Data powstania obiektu: XVII w.

Dane teleadresowe

Rynek
43-300 Bielsko-Biała
place
49.821437, 19.042941 Skopiowano do schowka
N49º49'17.173", E19º2'34.588" Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Możliwość zwiedzania
Wstęp bezpłatny
Dostęp 24h/7

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.