Opis

Góra Zamkowa w Będzinie skrywa wiele tajemnic, jedną z nich jest grodzisko kultury łużyckiej.

„Około IX w. na wzgórzu zamkowym w miejscu warownym z natury istniało grodzisko. Widać to nie wystarczyło, bo już pod koniec tego stulecia lub w początkach następnego wzniesiono tu pierwszy system obronny. Składał się z wału i fosy.”

Źródło: peuk.fiiz.pl

Historia

„Obecna Góra Zamkowa zamieszkiwana była już przez ludność kultury łużyckiej (V okres EB/HC) u schyłku epoki brązu i we wczesnym okresie epoki żelaza. 

Na ślady osady łużyckiej z V okresu epoki brązu i okresu halsztackiego natrafiono, podczas badań archeologicznych prowadzonych w 1991 r. na północnym zboczu wzgórza. Niewielka powierzchnia wykopu sondażowego nie pozwoliła jednak na uchwycenie zarysu jakichkolwiek obiektów, które mogą się tam znajdować.

Około IX w. na wzgórzu zamkowym w miejscu warownym z natury istniało grodzisko. Widać to nie wystarczyło, bo już pod koniec tego stulecia lub w początkach następnego wzniesiono tu pierwszy system obronny. Składał się z wału i fosy.  
Fosa wcina się głęboko w skaliste podłoże, natomiast wał usypany był z ziemi podciągniętej z wnętrza grodu, jedynie podnóża umocnione miał wapieniami i to nie wyłupanymi ze złoża, ale zbieranymi z powierzchni otoczakami. To zdaje się świadczyć, że na fosę pogłębiono jedynie naturalne obniżenie terenu istniejące tu wcześniej, pozostawiając charakterystyczne „schodki" wszędzie tam, gdzie wapień był twardszy, a wał usypano nad jego krawędzią.  
Usypisko mieściło się pomiędzy dwoma pasami umocnień kamiennych i liczyło 6 m szerokości. Na koronie wału natrafiono po stronie fosy na warstwę ziemi silnie przepalonej na kolor czerwony. Świadczyć to może, że ponad tym miejscem wznosiła się konstrukcja drewniana wieńcząca wał, która wraz z nim stanowiła obronę grodu. 

Opisywana pierwsza linia obronna stała się z jakichś powodów niepotrzebna w początkach XII w., kiedy to zniwelowano ją i założono w tym miejscu cmentarz. Wiadomo, że wcześniej spłonęła, a dziś szczątki wału rozsypane są pasem o szerokości 12 m i miąższości nieco ponad metr.  
Na dnie odkrytej fosy natrafiono na nienaruszone warstwy ziemi zawierające pokaźną ilość fragmentów naczyń z IX i X w. W bezpośrednim pobliżu wału znaleziono kilka przedmiotów mających funkcję datującą. Były to: ostroga z zaczepami odgiętymi na zewnątrz z IX–X w., srebrna zausznica mająca liczne analogie wśród ozdób z IX-wiecznych cmentarzysk morawskich, ołowiane okucie końcówki pasa z ornamentem pochodzącym z kręgu motywów sztuki karolińskiej oraz żelazna misa śląska datowana na IX–XI w. Z cmentarzyska wydobyto m.in. średnich i dużych rozmiarów kabłączki skroniowe, pierścienie, paciorki z XII – 1 poł. XIII w.  
Wydaje się, że wtedy osadnictwo przeniosło się na zachodni cypel wzgórza w pobliże rzeki Przemszy do nowego grodu zastąpionego w XIV w. kamiennym zamkiem. 

Znacznie dłużej służyła mieszkańcom grodu druga linia obronna założona 50 m na wschód od opisywanej wcześniej. Badania wykazały, że są to pozostałości dwóch wałów obronnych nawarstwionych jeden na drugi. Pierwszy wał powstał, jak wskazują analizy: dendrochronologiczna i metodą węgla C14 zwęglonych resztek drewna, pod koniec X w.  
Wał usypano z gruzu wapiennego pochodzącego z drążenia poprzedzającej go fosy. Aby ustabilizować ten sypki materiał odgraniczono go od wnętrza grodu parkanem z wkopanych pionowo dębowych bali, pomiędzy którymi zamocowano poziome belki. Również w samym usypisku tkwiły na różnych poziomach pasma poprzecznie ułożonych belek. Na tym wapiennym jądrze o miąższości 2 m usypano i utwardzono płaszcz ziemny gruby na ponad 1 m. Na jego powierzchni wzniesiono jakąś konstrukcję drewnianą, z której zachowały się jedynie pasma belek umocnionych głazami wapiennymi, ułożonych wzdłużnie na koronie wału. Konstrukcja ta spłonęła, być może w trakcie najazdów mongolskich i zsypała się do wnętrza grodu. Wał naprawiono nadsypując na te zgliszcza półtorametrową warstwę ziemi o kolorze czerwonobrunatnym pochodzącą z wnętrza grodu, stanowiącą być może efekt porządków po pożarze przed odbudową.  
Nowy wał był gotowy przed trzecią ćwiercią wieku XIV i także posiadał jakąś konstrukcję drewnianą na koronie, o czym zdaje się świadczyć warstwa popiołu u jego podnóża. Datowanie podpowiada żelazna ostroga z gwiazdką znaleziona w tymże popiele.”

Źródło: peuk.fiiz.pl

Ciekawostki

 
Data powstania obiektu: IX w.

Dane teleadresowe

Góra Zamkowa
42-500 Będzin
place
50.32734, 19.13118 Skopiowano do schowka
N50º19'38.424", E19º7'52.248" Skopiowano do schowka

Cechy i udogodnienia

Możliwość zwiedzania
Wstęp bezpłatny
Dostęp 24h/7

Korzystając z tej strony akceptujesz, że w Twoim urządzeniu końcowym zostaną zainstalowane pliki cookies, które umożliwiają nam świadczenie usług. Brak zgody na pliki cookies oznacza, że pewne funkcjonalności strony mogą być niedostępne. Pamiętaj, że zawsze możesz zmienić te ustawienia. Więcej informacji znajdziesz w Polityce Cookies.